De wij-kant

Insititutioneel frame en professionele frame

Kijken we eerst even naar de bovenkant. In het ‘wij’ gaat het dan enerzijds om de directe groep collega’s met wie we ons vak uitoefenen en anderzijds om het grotere collectief ofwel de institutie of organisatie waarvan we onderdeel uitmaken. Er zijn talloze invullingen van en nuances op deze tweedeling mogelijk. Zo kan het de binnencirkel een adviesteam zijn en de buitencirkel de organisatie, maar de binnencirkel kan ook een intervisiegroep zijn of een comissie, terwijl de buitengroep dan een beroepsvereniging is.
In deze bovenkant hanteren wij het begrip frame. Frames zijn interpretatieschema’s die mensen helpen ‘to locate, perceive, identify, and label occurrences within their life space and the world at large’ (Goffman, 1974, p. 12). Frames helpen om betekenis te geven aan ervaringen, en acties te begeleiden. Een frame vereenvoudigt als het ware de complexiteit van de buitenwereld.

Institutioneel frame

Als het over de buitencirkel aan de bovenkant gaat, dan spreken wij bij voorkeur over instituties. Alles wat mensen met elkaar doen, afspreken, communiceren en enigszins een min of meer duurzame en grootschalige structuur heeft kun je een institutie noemen. Die structuren bepalen het doen en laten van mensen, maar worden er ook door bepaald.Ook instituties hebben een frame en ook dat frame kan sterker of minder sterk zijn en daardoor meer of minder invloed uitoefenen op de mensen die erbij betrokken zijn. Een frame laat zich moeilijk pakken. De harde kant, zoals competentieprofielen, functiebeschrijvingen, codes of conduct, kernwaarde en dergelijke vormen een onderdeel, maar er is meer. Het frame is een holistisch concept; het gaat eerder over de verbindingen tussen de onderdelen, dan over de onderdelen zelf. Of, zoals Bateson (1972) beeldend uitlegt: een hand heeft vijf vingers, maar ook vier verbindende ruimten.

Professioneel frame

Het collectieve zelf dat direct betrekking heeft op het professionele domein, noemen wij professioneel frame. Het professionele frame is een gemeenschappelijke manier van kijken naar praktijkvraagstukken. Het is dat wat je samen met directe collega’s ziet als goed professioneel handelen in de betreffende context. Het omvat de gemeenschappelijke kennisbasis, maar ook de interesses en het gevoel van identiteit, verbonden met een specifieke praktijk. Het gaat om weten waar je moet kijken, welke vragen je moet stellen, welke afwegingen je moet maken, welke gegevens je moet verzamelen, en hoe en wanneer conclusies te trekken. Een dergelijk frame is er op verschillende niveaus. Je zou kunnen stellen dat alle adviseurs een frame delen. Maar het frame van de adviseur verschilt ook weer tussen adviesbureaus of zelfs adviesgroepen. Eigenlijk ontstaat het meest invloedrijke frame in de eenheid van directe collega’s die werken in relatie tot een (groep) specifieke klanten.